ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΘΑΥΜΑ ΣΤΗΝ ΠΓΔM

Μια χρυσοφόρα Συμφωνία

Η καραμέλα που ακούγεται ακόμα και από επίσημα χείλη είναι ότι από την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας οι σχέσεις Ελλάδας και ΠΓΔΜ έχουν παγώσει. Ισχύει το ακριβώς αντίθετο: Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εξωτερικών, αυτά τα δώδεκα χρόνια αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα οι σχέσεις των δύο χωρών:

Από τις δεκαεπτά μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις σε ΠΓΔΜ, οι επτά είναι ελληνικές. Βάσει του μετοχικού κεφαλαίου, οι ελληνικές επενδύσεις στην ΠΓΔΜ ανήλθαν την περίοδο 2000-2006 σε 262,4 εκατ. δολ., ή, αν υπολογισθεί το σύνολο των ετησίων ροών επενδύσεων, κατέλαβαν τη δεύτερη θέση μεταξύ των ξένων επενδύσεων.

Ο υπολογισμός της ροής ξένων επενδύσεων βάσει μετοχικού κεφαλαίου δεν αφορά το πραγματικό επενδεδυμένο κεφάλαιο των επιχειρήσεων, το οποίο εμφανίζεται μόνο στα στοιχεία του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών της Κεντρικής Τράπεζας της ΠΓΔΜ.

Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος των ελληνικών κεφαλαίων έχει εισρεύσει στην ΠΓΔΜ μέσω εταιρειών ελληνικών συμφερόντων, που έχουν την έδρα τους και σε άλλες χώρες (Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Κύπρος, Ιρλανδία), και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιωτικοποιήσεις και εξαγορές (ΕΛΛ.ΠΕ.-ΟΚΤΑ, ETE-Stopanska Bank, OTE-Cosmofon, TITAN-UJSE, 3E-Pivara, Alpha Bank, Kyriakidis, Elbisco-Zitolux), το μέγεθος των ελληνικών επενδύσεων, σύμφωνα με το επενδεδυμένο κεφάλαιο, είναι ανώτερο του επισήμως εγγεγραμμένου και ανέρχεται σε 950 εκατ. ευρώ, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση και απασχολώντας πάνω από 20.000 άτομα, ενώ οι σαράντα μεγαλύτερες εταιρείες ελληνικών συμφερόντων στην ΠΓΔΜ διαθέτουν επενδεδυμένο κεφάλαιο 830 εκατ. ευρώ.

Στο σύνολο της αξίας των ελληνικών επενδύσεων, το 25% καταλαμβάνουν οι επενδύσεις στον τομέα πετρελαίου, το 17% σε τηλεπικοινωνίες, το 28% σε Τράπεζες, το 10% σε κλάδο τροφίμων, 15% σε βιομηχανία και το 5% σε λοιπούς τομείς. Ακόμα και στο ένα από τα τρία ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια της ΠΓΔΜ (Alpha) υπάρχει συμμετοχή ελληνικού κεφαλαίου.

Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (ΕΣΥΕ), το 2005 οι ελληνικές εξαγωγές προς την ΠΓΔΜ αυξήθηκαν κατά 6,72%, σε σχέση με το 2004 (από 382,1 εκατ. δολ. σε 407,9 εκατ.), ενώ οι ελληνικές εισαγωγές από ΠΓΔΜ αυξήθηκαν κατά 63,49% (από 150,4 εκατ. δολ. σε 245,9 εκατ.). Το 2005, ο όγκος εμπορίου αυξήθηκε κατά 22,17% (από 532,5 εκατ. δολ. σε 653,8 εκατ.) και το εμπορικό ισοζύγιο διατηρήθηκε θετικό για την Ελλάδα (162 εκατ. δολ.) παρά τη μείωσή του κατά 30,08% σε σχέση με το 2004 (231,7 εκατ.). Η ραγδαία αύξηση των ελληνικών εισαγωγών από ΠΓΔΜ οφείλεται στο γεγονός ότι οι ελληνικές εταιρείες οι οποίες έχουν εγκατασταθεί στην ΠΓΔΜ εισάγουν πρώτες ύλες από την Ελλάδα και επανεξάγουν το προϊόν τους στην Ελλάδα (παθητική τελειοποίηση, κοινώς «φασόν»).

Περιττό να πούμε ότι ένα είναι το όνομα των γειτόνων μας για όλες αυτές τις επιχειρήσεις (ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για θυγατρικές ελληνικών κρατικών εταιρειών είτε για ιδιωτικές επενδύσεις): «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Αυτό το «ελληνικό θαύμα» στην ΠΓΔΜ δεν έγινε τυχαία. Μετά την άρση του εμπάργκο και την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας ανέλαβαν πρωτοβουλία στελέχη του επιχειρηματικού κόσμου που είχαν γνώση του χώρου της Γιουγκοσλαβίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το λόμπι των ξένων εισαγωγέων στην ΠΓΔΜ συντονίζεται κυρίως από τον οργανισμό International Council of Investors (ICI), που ιδρύθηκε το 2002 από 11 Ελληνες, με τη βοήθεια του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος.

Στο δ.σ. του ICI πλειοψηφούν οι Ελληνες, ενώ πρόεδρός του είναι ο Αριστείδης Βλάχος και τις ετήσιες συνελεύσεις του παρακολουθεί ο εκάστοτε πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ.

Εντυπωσιακή είναι και η ανάπτυξη του τουρισμού μεταξύ των δύο κρατών. Παρά την αβάσταχτα ακριβή βίζα (35 ευρώ), το 2006 επισκέφθηκαν την Ελλάδα 443.319 τουρίστες από την ΠΓΔΜ, που είναι η πρώτη χώρα, για την Ελλάδα, σε αριθμό έκδοσης βίζας, με 100.000 περίπου θεωρήσεις ετησίως.

Ανέφελη συνεργασία;

Από την άλλη μεριά, η ΠΓΔΜ έχει μονομερώς καταργήσει τη βίζα από χρόνια, διευκολύνοντας τους Ελληνες να επισκέπτονται τη χώρα τους ακόμα και για έναν καφέ. Μάλιστα, από τον Ιούνιο του 2007, έπειτα από διάβημα των τουριστικών πρακτόρων, η ΠΓΔΜ αποφάσισε να επιτρέπει την είσοδο με την επίδειξη απλά της ελληνικής ταυτότητας, ξεπερνώντας έτσι τις δυσκολίες που προκάλεσε η καθυστέρηση έκδοσης διαβατηρίων από την ΕΛ.ΑΣ.

Την περίοδο 1997-2002, η Ελλάδα χορήγησε συνολικά ποσόν 53,27 εκατομμυρίων ευρώ, με τη μορφή αναπτυξιακής βοήθειας, στην ΠΓΔΜ και ειδικότερα στους τομείς υγείας, εκπαίδευσης, προστασίας του περιβάλλοντος, εμπορίου, δημόσιας διοίκησης και ανθρωπιστικής βοήθειας.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση μεταξύ των κρατών που χορηγούν βοήθεια στην ΠΓΔΜ, μετά τις ΗΠΑ και τη Γερμανία. Το πενταετές Ελληνικό Σχέδιο για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ 2002-2006) προβλέπει τη χορήγηση 74, 84 εκατ. ευρώ στην ΠΓΔΜ. Ελλάδα και ΠΓΔΜ συνεργάζονται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας Interreg ΙΙΙ 2000-2006, μοιράζοντας συνολικούς πόρους 103 εκατ. ευρώ με στόχο «να μην αποτελούν τα εθνικά σύνορα εμπόδιο στην ισόρροπη ανάπτυξη και στην ενοποίηση του ευρωπαϊκού εδάφους».

Η περιγραφή των οικονομικών σχέσεων των δύο χωρών δεν μπορεί, φυσικά, να καλύψει την πολιτική διαμάχη γύρω από το όνομα. Ομως, απ' την άλλη πλευρά, αν δεν λάβει κανείς υπόψη του αυτή την πραγματικότητα, δεν μπορεί να αντιληφθεί τις παλινωδίες των εκάστοτε κυβερνήσεων και των δύο χωρών που πίσω από τις εθνικιστικές εξάρσεις και τους λεονταρισμούς κρύβουν μια υπολογίσιμη και αναπτυσσόμενη συνεργασία.

Για την ελληνική πλευρά, το πραγματικό πολιτικό δίλημμα δεν είναι αυτό που καταγράφεται στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Το πραγματικό δίλημμα είναι αν η Ελλάδα επιθυμεί την επιβίωση του νέου αυτού κρατικού μορφώματος ή επιδιώκει την αποσταθεροποίησή του. Υπογράφοντας την Ενδιάμεση Συμφωνία το 1995, η Ελλάδα όχι μόνο αποδέχτηκε (έστω και προσωρινά) μια σύνθετη ονομασία της γειτονικής χώρας (γιατί τι άλλο είναι το ΠΓΔ Μακεδονίας;), αλλά κυρίως εξέφρασε την πολιτική της βούληση για σταθεροποίηση του νέου κράτους, και ανέλαβε την ευθύνη της στήριξής του -οικονομικά, πολιτικά, ακόμα και στρατιωτικά- στη δύσκολη περίοδο που μεσολάβησε από τότε και ιδίως κατά την κρίση του 2001 που έφερε τη χώρα στα πρόθυρα της διάλυσης.

Δεν είναι, ασφαλώς, τυχαίο το γεγονός ότι οι ίδιοι που ξεσηκώνονται σήμερα για να ξανασώσουν την «ελληνική Μακεδονία που είναι ελληνική» είναι εκείνοι που θεώρησαν την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 ισοδύναμη με τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου και την πολέμησαν εξαρχής. Ομως, η Συμφωνία του 1995 απέδειξε ότι η ΠΓΔΜ και η Ελλάδα μπορούν να συνυπάρξουν ως εταίροι στα Βαλκάνια και την Ευρώπη, προς όφελος και των δύο.

*Το δίλημμα, επομένως, της κυβέρνησης Καραμανλή είναι αν θα ακολουθήσει αυτή την πολιτική συνεργασίας (που θα σταθεροποιεί την ΠΓΔΜ) ή θα γίνει και η Ελλάδα παράγοντας κρίσης και αποσταθεροποίησης στην περιοχή. Η κρίση στις σχέσεις της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ δεν θα κακοκαρδίσει μόνο τους υπερατλαντικούς συμμάχους μας, αλλά θα βάλει σε δοκιμασία αυτή τη χώρα, με αποτέλεσμα να δοκιμαστεί η σταθερότητα σε όλη την περιοχή. Ποιος θα πάρει την ευθύνη για μια τέτοια εξέλιξη; Ο κ. Καρατζαφέρης και ο κ. Ψωμιάδης;

*Ο αντίλογος είναι γνωστός. Χάρη στην κατευθυνόμενη μαζική ψύχωση της περασμένης δεκαετίας, έχουμε όλοι πειστεί ότι το συνταγματικό όνομα είναι απαράδεκτο για τρεις λόγους:

α) Επειδή αποτελεί σφετερισμό της ελληνικής ιστορίας.

β) Επειδή υποκρύπτει αλυτρωτικές βλέψεις.

γ) Επειδή απειλεί τη χρήση των όρων «Μακεδονία» και «μακεδονικός» από το ελληνικό κράτος και τις ελληνικές επιχειρήσεις.

*Κατά τη γνώμη μας οι δυο πρώτοι φόβοι είναι εντελώς αβάσιμοι. Και πιο συγκεκριμένα:

α) Η ιστορία της Αρχαίας Μακεδονίας δεν κινδυνεύει να συσχετιστεί με κανένα άλλο κρατικό μόρφωμα πέραν της Αρχαίας Ελλάδας. Δεν υπάρχει κανένας σοβαρός ιστορικός σ' όλο τον κόσμο που να συνδέει -όπως φοβάται ο κ. Ψωμιάδης- την ΠΓΔΜ με τον Μέγα Αλέξανδρο, όσα αεροδρόμια κι αν πάρουν το όνομά του. Απλώς συμβαίνει αυτό που παρατηρούμε και στις ακτές της Τουρκίας με την ιστορική παράδοση της Ιωνίας. Μάλιστα, είναι τόσο σαφής η σχέση της Ελλάδας με την ιστορία της Μακεδονίας, ώστε ακόμα και ο υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ Μιλοσόσκι σε πρόσφατη συνέντευξή του δεν είχε δυσκολία να προτείνει στη χώρα μας να ονομάσει το ελληνικό τμήμα της Μακεδονίας «Αρχαία Μακεδονία». Η δήλωση αυτή καταγγέλθηκε αμέσως ως προκλητική από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Ομως, αν την αντιμετώπιζε κάποιος με ψύχραιμο τρόπο, με στοιχειώδη πολιτική ευφυΐα, θα μπορούσε να τη χρησιμοποιήσει ως το απόλυτο επιχείρημα για να στηρίξει τις επίσημες ελληνικές απόψεις για την ιστορία της περιοχής. Διότι από μόνη της αυτή η δήλωση αποκλείει κάθε διεκδίκηση του ιστορικού παρελθόντος της αρχαίας Μακεδονίας από την ΠΓΔΜ!

β) Τα μεγέθη και η ιστορική δύναμη των δύο κρατών καθιστούν γελοία κάθε αναφορά περί αλυτρωτισμού.

Απλώς, και από τις δυο πλευρές των συνόρων υπάρχουν οι επαγγελματίες πατριώτες που υποδαυλίζουν τον εθνικισμό και τον φαντασιακό επεκτατισμό. Και ενώ για την ΠΓΔΜ (ως νέο και ασταθές κράτος) μπορεί κανείς να θεωρήσει «παιδική ασθένεια» τις εθνικιστικές κορόνες, για την Ελλάδα της Ε.Ε. και της «τρισχιλιετούς ιστορίας» ποια δικαιολογία μπορεί να βρεθεί;

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, υπό τον γνωστό υμνητή της χούντας Νικόλαο Μέρτζο, συγκέντρωσε πρόσφατα σε τόμο σχετικά έντυπα ή δημοσιεύματα από την ΠΓΔΜ, αναδεικνύοντας τον αλυτρωτισμό των γειτόνων και προτείνοντας το πόνημα αυτό ως όχημα της εθνικής μας προπαγάνδας.

Ε, λοιπόν, το ίδιο πρόσωπο, ο κ. Μέρτζος συντόνιζε την περασμένη Δευτέρα εκδήλωση υπερεθνικοφρόνων στη Θεσσαλονίκη για το ζήτημα των Σκοπίων, όπου ο μητροπολίτης Ανθιμος εκδήλωνε τη διάθεση να κατακτήσει τμήματα της ΠΓΔΜ: «Να πάρουμε πίσω τα κομμάτια που μας λείπουν», είπε καταχειροκροτούμενος ο φέρελπις διάδοχος του κ. Χριστόδουλου από τον άμβωνα του Δικτύου 21. Ποιος μίλησε για «αλυτρωτισμό»;

*Στην πραγματικότητα, όσοι μιλούν στην Ελλάδα για αλυτρωτισμό των Σκοπίων έχουν στο μυαλό τους ένα εσωτερικό πρόβλημα της Ελλάδας. Οπως έχουμε αναλύσει σε πολλές ευκαιρίες, η χώρα μας, παραβιάζοντας κάθε σύγχρονη αρχή δικαίου, εξακολουθεί να διατηρεί το καθεστώς του εμφυλίου πολέμου για την κατηγορία των σλαβομακεδόνων πολιτικών προσφύγων που κατοικούν κυρίως στην ΠΓΔΜ. Οι ηττημένοι φυγάδες του εμφυλίου που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα δεν έχουν ακόμα το δικαίωμα ούτε καν να επισκεφτούν τα χωριά τους.

Ακόμα και ένα απλό πιστοποιητικό γέννησης τους αρνείται το ελληνικό κράτος, με τη δικαιολογία ότι απώλεσαν την ιθαγένειά τους. Οσοι καταγγέλλουν, λοιπόν, τις εθνικιστικές κραυγές που προέρχονται από την ΠΓΔΜ, στην πραγματικότητα μιλούν με όρους εμφυλίου. Δεν είναι τυχαίο που οι παραδοσιακοί αντικομμουνιστές, οι χουντικοί, τα στελέχη του μετεμφυλιακού κράτους και της Εκκλησίας πρωτοστατούν σ' αυτή την κατεύθυνση. Αλλά ο κοινός τόπος όλων αυτών είναι ότι η ΠΓΔΜ πρέπει να διαλυθεί.

γ) Ο μοναδικός πραγματικός κίνδυνος από την κατοχύρωση στο γειτονικό κράτος του ονόματος της Μακεδονίας είναι η σταδιακή ή άμεση παρεμπόδιση της χρήσης του όρου αυτού από την ελληνική πλευρά, ειδικά στον εμπορικό τομέα. Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι δύσκολο να συνυπάρχουν προϊόντα διαφορετικών χωρών με την ίδια «ονομασία προέλευσης».

Μπορεί να κερδίσαμε τη μάχη της «φέτας», αλλά κινδυνεύουμε να χάσουμε σ' αυτό το επίπεδο τη μάχη της «Μακεδονίας», αν δεν φροντίσουμε να υπάρξει μια συνολική συμφωνία με τη γειτονική χώρα, στην οποία θα περιλαμβάνεται και το δικαίωμα της χρήσης του όρου και από τις δύο πλευρές.

*Και όμως. Αυτόν τον μόνο σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Ελλάδα φαίνεται ότι τον υποτιμούν απόλυτα οι κυβερνώντες. Στις 8.4.05, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Πέτρος Μολυβιάτης δέχτηκε ως βάση διαπραγμάτευσης το όνομα Republika Makedonija-Skopje, το οποίο πρότεινε ο Μάθιου Νίμιτς, παραβλέποντας ότι στην ίδια πρόταση περιλαμβανόταν η υπόδειξη να πάψουν τα δύο μέρη να κάνουν χρήση του όρου «Μακεδονία» στις διεθνείς τους σχέσεις.

*Αν εντοπιστεί στο σημείο αυτό η διακρατική διαφορά, τότε είναι εύκολο να βρεθεί συμβιβαστική λύση. Στο κάτω κάτω της γραφής, οι έμποροι και οι επιχειρηματίες των δύο πλευρών τα έχουν ήδη βρει. Ας αναλάβουν αυτοί να ανακαλύψουν τη χρυσή τομή και σ' αυτό το ζήτημα που κυρίως αυτούς αφορά.
Ο ΙΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ